granatnik wz. 36
Żaden z moździerzy czy granatników w 39 roku o podobnym kalibrze, ciężarze i masie pocisku jak nasz granatnik wz. 36 nie mógł dorównać zasięgiem strzału, no może francuski Brandt i cięższy od naszego granatnika moździerz radziecki wzór 1938.
Jak to było z tą naszą przedwojenną bronią?
Jakiej ona była jakości?
Czy byliśmy w czołówce krajów pod względem nowoczesności uzbrojenia czy tak ja w 45 - nic swojego i żadnej możliwości wyboru?
Gdy pisze się o konkretnej broni bez porównania z innymi współczesnymi jej rozwiązaniami to nawet najbardziej szczegółowy opis uniemożliwia prawidłową ocenę. My dziś wiemy więcej, mamy możliwość dotarcia do parametrów najbardziej nowoczesnych broni i gdzieś tam w przeszłości nikną osiągnięcia naszych przodków.
Mimo zaniku cenzury która dokładnie i niestety skutecznie wycinała z wszelkich publikacji osiągnięcia Polski międzywojennej w dalszym ciągu łatwiej jest trafić w prasie fachowej na wielostronicowe opracowania na temat PPSzy czy pistoletu TT. Prawda - dużo tego na naszym terytorium było i po wojnie wyboru co do uzbrojenia nam nie pozostawiono żadnego. Kilka pokoleń wychowało się na tej "darowanej" broni i nawet często - zbyt często Polacy dziś nie mają świadomości, że mieliśmy broń wtedy we wrześniu 1939 roku - w większości przewyższającą tę która była na uzbrojeniu w latach czterdziestych i nawet pięćdziesiątych.
Jedną z takich mało znanych konstrukcji jest nasz granatnik wz. 36. Jak pisano o nim w podręcznej instrukcji piechoty?
Granatnik wz. 36 jest bronią towarzyszącą oddziałom strzeleckim bezpośrednio w linii ognia. Cechują go:
stromy tor pozwalający na strzał ponad głowami i z ukrycia,
duża celność i wydajność ognia,
mały ciężar i rozmiary (łatwość przenoszenia i ukrycia),
prostota obsługi i natychmiastowa gotowość do strzału,
działanie na cel odłamkami pocisku,
poważny ciężar amunicji co ogranicza ilość pocisków posiadanych przez obsługę.
Najważniejsze dane techniczne:
Kaliber lufy 46 mm,
Kaliber pocisku 45,6 mm,
Długość - granatnika 640mm,
przewodu lufy 400 mm,
Szybkość początkowa: od 35 do85 m/sek. ,
Czas lotu pocisku: 5 do 13 sek.
Donośność: - najmniejsza 100 m,
największa 800 m,
Ciężar granatnika 8 kg,
Ciężar pocisku 760g
Praktyczna szybkostrzelność 15 strzałów na minutę,
Pas bezpieczeństwa pocisków 100m.
-----------
Konstrukcja i zasada działania granatnika jest bardzo ciekawa ponieważ granatnik strzelał pod stałym kątem a jego donośność była regulowana specjalnym zaworem. Ilość gazów kierowana do tej widocznej na zdjęciu rury na wierzchu lufy granatnika przez ustawiany i skalibrowany regulator gazowy (ostatnie fotografia) decydowała o jego zasięgu. Zmiana zasięgu strzału odbywała się więc o wiele szybciej i precyzyjniej a także bezpieczniej niż w przypadku podobnych konstrukcji moździerzy w których dla zmiany zasięgu ostrzału trzeba było zmieniać kąt pochylenia lufy. Przy stopce granatnik posiadał poziomicę i urządzenie spustowe. Czyli granat można było wsunąć do lufy, sprawdzić wypoziomowanie, ustawić pokrętłem zasięg i ognia. Ten system oprócz widocznych zalet takich jak możliwość bezpiecznego prowadzenia ognia nawet z niewielkich zagłębień czy prowadzenie ostrzału w zakresie 800-100 m bez zmiany ustawienia lufy miał także wadę - przy niestabilnym podłożu granatnik wymagał częstej korekty ustawienia ale to także sprawa wyszkolenia obsługi.
Granatników do września 39 roku wyprodukowano około 3850 i przewidziane były na wyposażenie po jednej sztuce na pluton lub trzy na kompanię. Wychodzi niby to samo ale przy różnym przydziale ich wykorzystanie na polu walki mogło być inne. Do obsługi granatników z tego co wiem przewidywano trzech żołnierzy którzy mieli w specjalnych torbach 20 granatów a zapas amunicji był przewożony na specjalnej biedce.
Najważniejsze zalety tego granatnika to:
bardzo mały ciężar - tylko 8 kg - patrz porównanie do innych konstrukcji,
natychmiastowa możliwość otwarcia ognia,
bardzo duży jak na ten kaliber i ten ciężar granatnika zasięg - 800m,
bardzo szybka i bezpieczna dla obsługi zmiana zasięgu ostrzału, praktycznie każdy granat nawet przy szybkim strzelaniu można było umieszczać na innej odległości,
łatwe przenoszenie /ważył tyle co rkm wz.28/ i szybka zmiana stanowiska
Granatnik wz. 36 przenosił na plecach jeden żołnierz. Ważył tylko o około 3,5 kg więcej niż karabin. Moździerz radziecki był o 4 kg cięższy.
Cena granatnika była o 1/3 niższa niż cena rkmu wz.28.
Porównanie do innych konstrukcji
Żaden z moździerzy czy granatników w 39 roku o podobnym kalibrze, ciężarze i masie pocisku nie mógł dorównać zasięgiem strzału, no może francuski Brandt i cięższy od naszego granatnika moździerz radziecki wzór 1938.
[2] dane wg "Broń strzelecka WP 1918-39" A.Konstankiewicz
